De geschiedenis van het Christelijk Sociaal Congres
Het eerste christelijk Sociaal Congres vond plaats in 1891 en werd bijeengeroepen door Abraham Kuyper. Hier vindt u hoe dat kwam en hoe het verder ging.
In de laatste drie decennia van de negentiende eeuw begint het verhaal van de Christelijk Sociale Beweging met de oprichting van christelijk-sociale organisaties. Het besef dat de positie van de arbeider onder het liberaal-kapitalistische regime onrechtvaardig is en de menselijkheid van de arbeider wordt geschaad, vormt de aanleiding tot actie in christelijke kringen.
Christenen beseffen dat er een ‘sociale kwestie’ is en dat zij geroepen zijn om op te treden.
Van katholieke zijde is het antwoord op de sociale kwestie de publicatie in 1891 van de encycliek ‘Rerum Novarum’. In deze encycliek stelt paus Leo XIII de nood van de arbeider centraal. Hij noemt de ongekende groei van de industrie, de veranderingen in bedrijfstechniek, de gewijzigde verhoudingen tussen arbeider en werkgever, de opeenhoping van rijkdom bij weinigen en het gebrek van de grote massa. Door het ontbreken van een organisatie van arbeiders, zoals vroeger die in de gilden wel bestond, vallen de arbeiders onverdedigd ten prooi aan de concurrentie en het winstbejag van de kapitalist.
Het antwoord op de sociale kwestie van protestantse zijde is het Sociaal Congres van november 1891. Abraham Kuyper, de protestantse inspirator van de christelijk-sociale beweging in Nederland, herhaalt voor het Sociaal Congres van 1891 wat al door Bilderdijk en door Groen van Prinsterer was verwoord en door het socialisme als aanklacht tot de wereld was gericht. Kuyper wil duidelijk maken dat binnen eigen protestant-christelijke kring al veel langer een besef heerst van de in de maatschappij ontstane nood, maar dat hij beschaamd is dat het zo lang heeft moeten duren voordat er iets daadwerkelijks ondernomen werd.
Die nood houdt in dat er een te grote groep armen lijdt onder de macht van het geld. Rijk en arm ontbreekt het aan een centrum van vereniging. Het geldbezit is, als gevolg van het individualisme van de Franse Revolutie, de afgod van de bourgeoisie geworden, waardoor de werkende stand meer en meer verarmd is. De ‘sociale kwestie’ is ook de titel van Kuypers openingsrede op het Sociaal Congres van 1891.
De sociale kwestie bestaat eerst “zoo ge architectonische critiek oefent op de menselijke sociëteit zelve, en diensvolgens een andere richting van het maatschappelijk gebouw gewenscht én mogelijk acht”
Na het eerste Sociaal Congres van 1891 volgden het Christelijk-Sociaal Congres van 1919 en de Christelijk-Sociale Conferentie van 1952.
Eind jaren tachtig ontstaat in CNV-kring het initiatief voor een nieuw Christelijk Sociaal Congres in 1991, honderd jaar na het eerste Christelijk Sociaal Congres. Dit initiatief wordt gesteund door het SBI en het NCW en zo vindt in november 1991 dit Congres plaats met als thema ‘bedreigde verantwoordelijkheid’ in een snel seculariserende en individualiserende wereld. Het congres duurt een volle week en vindt plaats in het SBI.
1997-heden Stichting Christelijk-Sociaal Congres (CSC)
Het congres van 1991 leidt tot de oprichting van de Stichting Doorwerking Congres, die in 1997 opgaat in de huidige Stichting CSC. Een jaar later wordt het Convent van Christelijk-Sociale Organisaties opgeheven, een in 1937 ontstaan verband van christelijke organisaties van werkgevers en werknemers, omdat aan werkgeverszijde alle organisaties zijn gefuseerd tot niet expliciet christelijke organisaties (VNO-NCW, MKB NL en LTO NL).
In 2000 houdt de Stichting CSC een jaarcongres onder de titel ‘Getto’s en pleinen’, dat inhoudelijk is voorbereid door het net opgerichte Haagse expertisecentrum SOCIRES onder leiding van Jos van Gennip. Deze blijft tot 2016 adviseur van het CSC-bestuur.
In 2006 neemt het CSC het Adriaan Borstfonds over, waaruit tot 2013 jaarlijks een prijs van 10K wordt uitgereikt aan een persoon die zich verdienstelijk heeft gemaakt voor de beweging.
In 2011 stelt SOCIRES voor om als een ‘centrum voor opleiding, training en advies’ (COTA) voor de CSC-leden te gaan fungeren. Dit voorstel wordt door de Raad van Toezicht afgewezen, wegens de financiële lasten én omdat vele leden hier geen functie zien voor het CSC. Als alternatief wordt het Manifest ‘Deel je bedoeling’ (2013) opgesteld, als aansporing en ondersteuning van de leden om te blijven werken aan de identiteit.
Sinds 2000 organiseert het CSC ieder jaar eind augustus op Landgoed Zonheuvel een tweedaags jaarcongres rond een actueel thema.
In 2016 verscheen een geschiedenis van de huidige Stichting Christelijk-Sociaal Congres van de hand van Piet Hazenbosch: ‘… dat ge de onhoudbaarheid van den tegenwoordigen toestand inziet.
Van dit boek kunt u hier de PDF downloaden
